Het ECD wordt slim

AI in het ECD: Hoe dat de zorg echt kan ondersteunen

Iedereen die in de zorg (care) werkt, kent het elektronisch cliëntendossier (ECD). Het is een belangrijk hulpmiddel, want het bevat veel informatie over de cliënt. Tegelijkertijd zorgt het ECD vaak ook voor extra werkdruk. Alles moet worden geregistreerd: wat er gebeurt, hoe het met iemand gaat, wat er besproken is. Dat kost veel tijd – tijd die veel zorgprofessionals liever zouden besteden aan persoonlijk contact met cliënten.
Toch komt er verandering aan. Door de inzet van kunstmatige intelligentie (AI) verandert het ECD langzaam van een ‘registratietool’ in een slimme assistent. Een systeem dat kan meedenken, samenvatten, waarschuwen én leren. Dat klinkt misschien futuristisch, maar die toekomst is dichterbij dan je denkt.
Een leverancier die hier niet in mee gaat bestaat over 5 jaar niet meer, dat durf ik hier wel te beweren.

Van administratieve last naar digitale collega

Op dit moment gebruiken we de meeste ECD’s vooral als een soort digitaal archief. Gegevens worden opgeslagen, maar er wordt verder weinig mee gedaan. Geen wonder dat zorgprofessionals het veelal als de bron voor administratieve last zien.
AI maakt het mogelijk om die data te analyseren en om te zetten in waardevolle inzichten. Zo wordt het ECD steeds meer een hulpmiddel dat de zorgprofessional actief ondersteunt in het werk.
In de medische wereld zijn er al goede voorbeelden. Zo bleek uit een onderzoek in het vakblad JAMA Network Open (2025) dat zorgverleners die AI gebruikten bij het invullen van medische dossiers, minder tijd kwijt waren aan administratie én meer tevreden waren over het systeem.
Ook in andere zorgsectoren – zoals jeugdzorg en gehandicaptenzorg – kunnen zulke toepassingen zorgen voor minder papierwerk en meer tijd voor de cliënt.

Automatisch samenvatten.

Een van de grootste voordelen van AI in het ECD is de mogelijkheid om teksten automatisch samen te vatten. Stel je voor: je schrijft een dagrapportage of voert een gesprek met een cliënt, en het systeem maakt daar automatisch een duidelijke samenvatting van. Die samenvatting is geschikt voor collega’s, maar ook voor cliënten of hun ouders.
In Nederland gebeurt dit al. Zo heeft Mextra onlangs een functie toegevoegd waarmee AI automatisch rapportages kan samenvatten. Binnen eeen minuut wordt een waardevolle samenvatting gegenereerd van rapportages die gedurende een jaar zijn geschreven. Jij houdt de controle over de inhoud, maar het scheelt flink wat tijd.
Internationaal zijn er vergelijkbare ontwikkelingen. De Amerikaanse zorgorganisatie Sutter Health gebruikt AI om ingewikkelde medische teksten om te zetten in begrijpelijke taal voor patiënten.

Volgens de Europese AI-wet (AI Act, 2025) is dit een vorm van “laag risico”-toepassing. Dat betekent: toegestaan, zolang het duidelijk is dat AI wordt ingezet en de zorgverlener eindverantwoordelijk blijft.

Incidenten registreren én ervan leren

Veel zorgorganisaties registreren incidenten netjes, maar doen daar vervolgens weinig mee. De gegevens worden opgeslagen, maar blijven vaak liggen. AI kan daar verandering in aanbrengen.
Uit onderzoek blijkt dat AI-systemen in staat zijn om honderden meldingen tegelijk te analyseren, patronen te herkennen en voorspellingen te doen. Zo kan een systeem bijvoorbeeld aangeven: “In vergelijkbare gevallen gebeurde er binnen drie maanden opnieuw een incident.” Dat geeft zorgorganisaties de kans om preventief te handelen.

Op die manier verandert het ECD van een plek waar fouten worden vastgelegd, naar een omgeving waarin je actief kunt leren van situaties. AI helpt bij het zien van trends die voor mensen lastig zichtbaar zijn – maar de zorgprofessional blijft degene die beslist wat ermee gedaan wordt.

Slimme ondersteuning bij keuzes

Een ander belangrijk voordeel van AI is ondersteuning bij het nemen van beslissingen. In de medische wereld zijn er al systemen die suggesties doen voor een behandelplan op basis van eerdere data. In de jeugdzorg of gehandicaptenzorg zou een AI-systeem bijvoorbeeld kunnen zeggen: “Bij vergelijkbare cliënten werkte deze aanpak goed. Wilt u die ook overwegen?” Stel je voor dat ze dergelijke tips krijgt voorgeschoteld terwijl je een begeleidingsplan/behandelplan aan het schrijven bent.
Het blijft belangrijk dat de professional zélf beslist. AI geeft suggesties, geen opdrachten. Maar door inzichten te geven op basis van grote hoeveelheden data, kan het de zorg beter en persoonlijker maken.

Inclusie

AI biedt nieuwe kansen om het ECD toegankelijker te maken.
AI kan informatie automatisch omzetten in begrijpelijke taal, aanvullen met spraak of beeld, en focussen op wat voor de cliënt belangrijk is. Denk aan samenvattingen in eenvoudig Nederlands of juist Arabisch, gesproken uitleg of duidelijke grafieken over iemands welzijn.
Volgens het rapport AI and Inclusion (Funds for NGOs, 2025) helpt AI mensen met een beperking door functies die al in bestaande systemen zitten, zoals het ECD. Zo kunnen cliënten in de gehandicaptenzorg via spraak hun dossier begrijpen of aangeven hoe hun dag was. Op termijn kan het ECD uitgroeien tot een platform waar iedereen op zijn eigen manier toegang heeft tot informatie en mee kan beslissen.

De Europese AI-wet ondersteunt dit soort toepassingen, zolang ze veilig en transparant zijn.

Wat is nodig voor verantwoord gebruik?

AI in het ECD is veelbelovend, maar vraagt om zorgvuldigheid. Vier zaken zijn daarbij essentieel:

1. Goede data: De kwaliteit van de informatie in het ECD moet hoog zijn. Alleen dan kan AI goed functioneren.
2. Menselijk toezicht: AI mag ondersteunen, maar nooit de beslissingen overnemen. De zorgverlener blijft altijd eindverantwoordelijk.
3. Transparantie: Gebruikers moeten weten wanneer AI is gebruikt, en hoe het tot bepaalde adviezen is gekomen.
4. Privacy & veiligheid: Europese wetgeving verplicht aanbieders van AI in de zorg om gegevens binnen de EU op te slaan, goed te beveiligen en te voldoen aan normen als NEN7510 en ISO27001.