Kunstmatige intelligentie (AI) maakt steeds vaker zijn opwachting in de zorg. Denk aan automatische samenvattingen in het cliรซntdossier of systemen die helpen bij het nemen van beslissingen. Handig? Absoluut. Maar om die technologie goed รฉn verantwoord in te zetten, is iets meer nodig dan alleen technische kennis. Het draait om iets fundamentelers: AI-geletterdheid in de zorg.
De Autoriteit Persoonsgegevens (AP) noemt het in hun recente handreiking โVerder bouwen aan AI-geletterdheidโ niet alleen wenselijk, maar zelfs wettelijk verplicht voor organisaties die AI gebruiken of ontwikkelen. En dat raakt direct aan de praktijk van alledag in de zorg.
Maar wat betekent AI-geletterdheid in de zorg nu precies?
Het gaat verder dan weten waar je op moet klikken. AI-geletterdheid betekent dat je snapt wat AI doet, hoe het โdenktโ, en wat de gevolgen zijn voor cliรซnten, collegaโs en de organisatie als geheel.
De AP zegt het helder: iedereen die met AI te maken krijgt, van ontwikkelaar tot zorgverlener, moet voldoende kennis, vaardigheden en de juiste houding hebben om AI verantwoord te gebruiken.
In de zorgpraktijk betekent dat bijvoorbeeld:
- weten wanneer je AI kunt vertrouwen, en wanneer niet;
- kritisch blijven kijken naar automatisch gegenereerde adviezen of rapportages;
- bewust zijn van risicoโs rond privacy, mensenrechten en de autonomie van cliรซnten.
Kortom: het draait niet om zomaar technologie volgen, maar om bewust kiezen hoe je ermee omgaat.
Waarom juist in de zorg AI-geletterdheid zo belangrijk is
De zorg draait om mensen. Om echte ontmoetingen, kleine signalen en grote beslissingen. AI kan daarin ondersteunen, maar nooit de menselijke maat vervangen.
Zonder goede kennis kan het gebruik van AI juist tot verwarring leiden. Een automatisch verslag dat nรฉt iets anders zegt dan bedoeld. Of een systeem dat patronen signaleert, maar niet uitlegt waarom. Dat kan gevolgen hebben, soms zelfs ingrijpend.
AI-geletterdheid helpt zorgprofessionals om technologie beter te beoordelen, risicoโs sneller te signaleren en bovenal: om zelf aan het roer te blijven. Want technologie moet ondersteunen, niet bepalen.
En misschien nog wel belangrijker: als zorgverlener kun je dan ook uitleggen aan cliรซnten hoe AI werkt. Dat schept vertrouwen, en vertrouwen is onmisbaar in de zorg.
Hoe pak je dat aan? Vier stappen van de AP
De AP stelt een helder actieplan voor, dat je als organisatie kunt volgen:
- In kaart brengen: Welke AI-systemen gebruik je? Door wie? En waarvoor?
- Doelen stellen: Wat moeten medewerkers weten of kunnen? Welke risicoโs spelen er?
- Aan de slag: Train teams, maak AI een terugkerend onderwerp op de agenda, en wees open over het gebruik.
- Blijven leren: AI ontwikkelt zich razendsnel. Dus AI-geletterdheid is nooit echt โafโ. Of zoals mijn goede vriend Nils Roemen zegt over AI: “Vandaag ben je een expert en morgenochtend weer een beginner”.
Belangrijk: er is geen kant-en-klaar model. Wat een beleidsmedewerker nodig heeft, verschilt van wat een begeleider moet weten. Maar iedereen zou genoeg inzicht moeten hebben om AI bewust en veilig toe te passen.
Meer weten? Begin gewoon bij de basis
Je hoeft geen techneut te zijn om AI te snappen. Er zijn laagdrempelige cursussen zoals deze gratis AI-cursus, ontwikkeld samen met de Rijksoverheid โ waarmee je in korte tijd een goed beeld krijgt van wat AI is en wat het betekent voor jouw werk.
Van regels naar cultuur
AI-geletterdheid is meer dan een vinkje op een checklist. Het gaat om een open houding: nieuwsgierig blijven, vragen durven stellen, en steeds weer nadenken over wat technologie betekent voor รฉcht contact en professionele verantwoordelijkheid.
Als je begrijpt hoe AI werkt, kun je er ook eerlijk over zijn tegen cliรซnten. En dat is de basis voor vertrouwen, iets wat in de zorg niet optioneel is, maar essentieel. AI zal de zorg veranderen, daar is geen twijfel over mogelijk. Maar de kern blijft wat ze altijd is geweest: mensen helpen, met aandacht, wijsheid en hart voor de zaak.
Bij Mextra zetten we ons graag in om AI-geletterdheid op de kaart te zetten. Want alleen met kennis, bewustzijn en vertrouwen kan AI รฉcht iets toevoegen aan de zorg
Samenvatting
AI-geletterdheid wordt steeds belangrijker in de zorg. Volgens de Autoriteit Persoonsgegevens is het zelfs een wettelijke verplichting voor organisaties die AI gebruiken of ontwikkelen. Het gaat niet alleen om weten hoe AI werkt, maar vooral om begrijpen wat de technologie doet, welke risicoโs er zijn voor privacy en cliรซnten, en hoe zorgprofessionals AI verantwoord kunnen inzetten.
De AP beschrijft vier stappen om hiermee aan de slag te gaan: inzicht krijgen in gebruikte systemen, doelen stellen, medewerkers trainen en de voortgang blijven evalueren.
AI-geletterdheid helpt zorgorganisaties om technologie bewust toe te passen, risicoโs te beperken en het vertrouwen van cliรซnten te behouden. Wie meer wil leren, kan starten met de gratis basiscursus op AI-cursus.nl.
Wat is AI-geletterdheid?
AI-geletterdheid is het geheel aan kennis, vaardigheden en houding die nodig zijn om kunstmatige intelligentie verantwoord te gebruiken. Het betekent dat je begrijpt wat AI doet, hoe het werkt en welke invloed het heeft op mensen en organisaties.
Waarom is AI-geletterdheid belangrijk in de zorg?
De zorg werkt steeds vaker met AI-toepassingen, zoals automatische samenvattingen of voorspellende systemen. Zonder voldoende kennis kunnen fouten ontstaan of cliรซnten verkeerd worden geรฏnformeerd. AI-geletterdheid helpt professionals om technologie kritisch, veilig en mensgericht te gebruiken.
Is AI-geletterdheid verplicht volgens de wet?
Ja. De AI-verordening (AI-Act) verplicht organisaties die AI ontwikkelen of inzetten om te zorgen dat medewerkers voldoende AI-geletterd zijn. De Autoriteit Persoonsgegevens ziet dit als een kernvoorwaarde voor verantwoord gebruik van AI.
Waar kunnen zorgprofessionals meer leren over AI?
Een goed startpunt is de gratis online training van AI-cursus.nl, ontwikkeld in samenwerking met de Rijksoverheid. In korte modules leer je wat AI is, hoe het werkt en wat het betekent voor je werk in de zorg.